جابجایی مایع گوش
جابجایی مایع گوش ، تکان خوردن مایع گوش و حرکت مایع گوش همگی اصطلاحاتی هستند که برای توصیف بیماری BPPV یا همان سرگیجه وضعیتی حمله ای به کار می روند. سرگیجه با حرکت سر یکی از نشانه های بیماری BPPV می تواند باشد. سرگیجه BPPV کمتر از یک دقیقه بطول می انجامد و گاهی اوقات با حالت تهوع و عرق سرد نیز همراه است.
قبل از بررسی علت جابجایی مایع گوش و نحوه درمان تکان خوردن مایع گوش بهتر است نگاهی اجمالی به آناتومی و فیزیولوژی گوش بیندازیم تا درک عمیق تری از نحوه ایجاد و درمان حرکت مایع گوش داشته باشیم.
آناتومی گوش
گوش انسان به سه بخش گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی تقسیم می گردد. همانطور که از نامشان پیداست، گوش خارجی به بیرونی ترین قسمت گوش و گوش داخلی به داخلی ترین قسمت گوش اشاره می کنند.
گوش خارجی شامل لاله و مجرای گوش می باشد که وظیفه جمع آوری صدا، تقویت و انتقال آن ها به گوش میانی را دارد. گوش میانی که در وسط قرار دارد شامل پرده گوش و سه استخوانچه گوش میانی می باشند. پرده و استخوانچه های گوش میانی همانند اهرم هایی وظیفه تقویت صدا و تحویل آن به گوش داخلی (حلزون گوش) را دارند.
گوش داخلی شامل حلزون گوش جهت شنیدن و اندام های تعادلی (اتریکول، ساکول و مجاری نیم دایره ای) جهت حفظ تعادل می باشند. اتریکول و ساکول در داخل لابیرنت دهلیزی قرار دارند. بوسیله مجاری نیم دایره ای، حرکات چرخشی سر (چرخاندن سر به چپ و راست یا بالا و پایین) را شناسایی می کنیم. بوسیله اتریکول حرکات خطی افقی (هنگام سوار بر اتومبیل درحال حرکت) و به وسیله ساکول حرکات خطی عمودی (مواقعی که سوار آسانسور شده ایم و همچنین جاذبه) را درک می کنیم.
علت جابجایی مایع گوش چیست؟
در داخل اتریکول و ساکول سنگریزه هایی از جنس کربنات کلسیم وجود دارند. وجود این سنگریزه ها جهت کشف حرکات خطی ضروری هستند. اگر سنگریزه های موجود در اتریکول از جای خود کنده شده و وارد مجاری نیم دایره ای شوند، در اینصورت با حرکت سر در موقعیت های خاص دچار سرگیجه خواهیم شد. که به این نوع سرگیجه، سرگیجه BPPV می گویند. این سرگیجه کمتر از یک دقیقه بطول خواهد انجامید. درمان سرگیجه BPPV (درمان تکان خوردن مایع گوش) نیز با برگرداندن این سنگریزه ها بجای خود انجام می گیرد.
علائم تکان خورد مایع گوش چیست؟
اگر مایع گوش تکان خورده باشد، بسته به مجرای نیم دایره ای درگیر علائم و نشانه های مختلفی را شاهد خواهیم بود. مثلا اگر مجرای نیم دایره ای خلفی درگیر شود در اینصورت فرد با دراز کشیدن، از حالت رکوع بلند شدن و در کل با حرکت سر به عقب دچار سرگیجه خواهد شد. بنابراین سرگیجه هنگام دراز کشیدن از علائم درگیری مجرای نیم دایره ای خلفی می باشد. ولی اگر مجرای نیم دایره ای افقی درگیر شود در اینصورت فرد هنگام چرخاندن سر خود به راست و چپ یا هنگام خوابیدن از پهلویی به پهلوی دیگر شدن دچار سرگیجه خواهد شد.
بنابراین قبل از اقدام به درمان، درمانگر باید ابتدا مجرای نیم دایره ای آسیب دیده را شناسایی کرده و سپس مانور درمانی مناسب با آن را انجام دهد. بدون تشخیص درست، درمان فایده ای نخواهد داشت.
روش تشخیص حرکت کردن مایع گوش چگونه است؟
برای تشخیص تکان خوردن مایع گوش از تست های مختلفی استفاده می شود. یکی از تست هایی که برای ارزیابی تکان خوردن مایع گوش استفاده می شود، تست دیکس هالپایک (dix-hallpike) می باشد. از آنجا که در بیش از ۹۰ درصد موارد مجرای نیم دایره ای خلفی درگیر می شود بنابراین این تست در تشخیص حرکت مایع گوش بسیار موثر خواهد بود.
در تست dix-hallpike آزمونگر بعد از چرخاندن سر بیمار به اندازه ۴۵ درجه به راست یا چپ (بسته به ارزیابی مجرای خلفی راست یا چپ)، آن را از تخت آویزان کرده و سپس به حرکت مردمک چشم بیمار توجه می کند.
درمان جابجایی مایع گوش
همانطور که ذکر شد علت جابجایی مایع گوش، ورود سنگریزه هایی از اتریکول به داخل مجاری نیم دایره ای می باشد. بنابراین برای درمان باید این سنگریزه ها را بجای اولشان برگرداند. به همین دلیل درمان سرگیجه BPPV به هیچ گونه قطره، دارو، طب سوزنی، طب سنتی و…. نیاز ندارد و تنهاترین راه درمان آن انجام مانور درمانی می باشد.
همانطور که گفته شد درمان تکان خوردن مایع گوش معمولاً شامل حرکت دادن سر توسط شنوایی شناس در جهات مختلف می شود. به عنوان مثال از بین گزینه های درمانی می توان به مانورهای Epley (ایپلی) و Semont (سمونت)اشاره کرد. این حرکات ذرات را از مجاری نیم دایره ای گوش داخلی شما خارج می کند. این مانورها باید توسط یک شنوایی شناس ماهر انجام شوند.
درمان خانگی جابجایی مایع گوش
برای درمان خانگی حرکت مایع گوش بهتر است از مانور برانت داروف استفاده کرد. مانور Brandt-Daroff را هر روز ۳ بار انجام دهید. تمرینات را تا جایی انجام دهید که فرد در دو روز متوالی سرگیجه نداشته باشد. به یاد داشته باشید که کل دفعات انجام مانور نباید بیش از ۲۰ بار باشد. اگر با ۲۰ بار انجام مانور (بعد از ۷ روز انجام مانور) به نتیجه ای نرسیدید به کلینیک مراجعه کنید. برای انجام تمرینات به شکل زیر عمل کنید:
فرض کنید که مایع گوش راست شما جابجا شده است (تکان خورده است). ابتدا مانند شکل A، لبه تخت نشسته و سر خود را حدود ۴۵ درجه به سمت چپ بچرخانید و سپس بر روی بازوی سمت راست خود بخوابید طوری که باید بعد از دراز کشید بر روی بازو، سر ۴۵ درجه به سمت بالا قرار گیرد (مانند شکل B). حدود ۳۰ ثانیه بعد از اتمام سرگیجه، در حالت B باقی بمانید. سپس با همان زاویه سر، بلند شده و بنشینید (مانند شکل C). لازم به ذکر است که در تمامی مراحل حدود ۳۰ ثانیه مکث کرده و سپس به مرحله بعد بروید.
در مرحله D سر خود را ۴۵ درجه به سمت مقابل (در این مثال به سمت راست) چرخانده و اگر سرگیجه داشتید، ۳۰ ثانیه بعد از اتمام سرگیجه، بر روی بازو سمت چپ دراز بکشید (شکل E). سپس ۳۰ ثانیه بعد از اتمام سرگیجه با همان زاویه سر بلند شده و بنشینید (مانند شکل F).
نتیجه گیری
جابجایی مایع گوش حاصل حرکت سنگ ریزه های گوش داخلی از جای خود و ورود آنها به مجاری نیم دایره ای می باشد. هیچ گونه طب سنتی، زالو درمانی، قرص و شربتی برای درمان این نوع سرگیجه مناسب نیست. برای درمان حتما باید مانور درمانی توسط شنوایی شناس انجام گیرد. کلینیک اکسیژن آماده ارائه انواع خدمات توانبخشی سرگیجه می باشد.
سایت شما از همه بهتر وعلمی تر توضیح داده بود،سپاس، دوست عزیز و باسواد من
ممنون از نظر شما
سلام من از این بیماری رنج شدیدی میبرم ممنون میشوم اگر لطف کنید سوالم را پاسخگو باشید من متوجه منظورتان از انجام تعداد دفعات مانور نشدم روزی سه مرتبه در ۷ روز هربار ۲۰ دفعه یا در طول ۳ مرتبه در روز کلا۲۰ بار ؟ یا در کل هفته ۲۰ بار ممنون میشوم پاسخ دهید
هر روز 3 بار انجام دهید. اگر با 6 بار انجام (دو روز انجام) دیگر مشکلی نداشتید یعنی درمان شده اید. اگر با انجام تمرینات بهتر نشدید در کل از 20 بار بیشتر (یعنی بیشتر از یک هفته) انجام ندهید.
[…] این مرکز سنجش شنوایی از کودکان و بزرگسالان، ارزیابی و درمان سرگیجه، ارزیابی و درمان وزوز گوش، تهیه و تنظیم انواع سمعک و […]